Nguyên tắc dịch thuật

Nguyên tắc dịch thuật của Touhou Wiki Việt hóa

Hai nguyên tắc cơ bản trong dịch thuật của Touhou Wiki Việt hóa:

  • Dịch tiếng Việt nhiều nhất có thể.
  • Đảm bảo khả năng tra cứu của người đọc trên các máy tìm kiếm.

Hai nguyên tắc này đối lập nhau, một mặt Việt hóa nhiều nhất có thể là tiêu chí quan trọng hàng đầu của wiki, ngược lại cộng động người hâm mộ Touhou nói tiếng Việt còn rất hạn chế, và các nguồn tra cứu thông tin hoàn toàn đến từ các cộng đồng không nói tiếng Việt (Anh, Nhật, Trung Quốc). Vậy nên chúng tôi đã cân nhắc mức độ cần thiết giữa hai nhu cầu trên và đưa ra các nguyên tắc dịch thuật dưới đây. Các nguyên tắc này sẽ được áp dụng cho mọi bài viết trên wiki.

Từ khóa dịch thuần Việt

Một số nhóm từ khóa bắt buộc được dịch thuần Việt theo quy ước ngôn ngữ, trong các bài viết gốc đều có từ khóa tương ứng trong tiếng Anh và/hoặc Nhật để hỗ trợ trong việc tìm kiếm.

Bao gồm:

  • Tên của các chủng loài trong Touhou.
  • Tên của các địa danh trong Touhou.
  • Tên của các nghề nghiệp trong Touhou.

Từ khóa dùng phiên âm tiếng Nhật

Đây là những từ khóa không được dịch, mà sử dụng trực tiếp phiên âm tiếng Nhật của chúng.

Bao gồm:

  • Tên riêng của các địa danh, nhân vật (có ngoại lệ): Ví dụ "Thái tử Shoutoku".
    • Ngoại lệ bao gồm các tên thuộc nhóm trên nhưng có tên gọi phổ biến bằng tiếng Việt hoặc tên Hán Việt: Ví dụ "núi Phú Sĩ", "Địa Tạng Bồ Tát".
  • Tên của các bài văn, thơ, sách, tên các món ăn (có ngoại lệ): Ví dụ "Nihon Shoki".
    • Ngoại lệ bao gồm các tên thuộc nhóm trên nhưng có tên gọi phổ biến bằng tiếng Việt hoặc tên Hán Việt: Ví dụ "câu chuyện về công chúa Kaguya".
  • Một số từ khóa có thể dịch được ra tiếng Việt nhưng không phổ biến / không nhắm đến đối tượng người đọc của wiki từ khóa phiên âm tạo thuận lợi cho việc tìm kiếm: Ví dụ 弾幕 (danmaku) có thể dịch là "đạn mạc" nhưng khá khó hiểu, ngoài ra "danmaku" là một từ khóa mạnh trong việc tìm kiếm.

Từ khóa dùng tiếng Anh

Giới thiệu

Đây là những từ khóa được viết bằng tiếng Anh thay vì dịch ra tiếng Việt.

Bao gồm:

  • Từ khóa gốc vốn là phiên âm từ từ tiếng Anh tương ứng từ khóa tiếng Anh tạo thuận lợi cho việc tìm kiếm: Ví dụ スペルカード (superukādo) vốn là phiên âm từ spell card hay ボス (bosu) vốn là phiên âm từ boss.
  • Từ khóa gốc vốn không phải tiếng Anh, nhưng được dịch theo tiếng Anh vì nó tạo thuận lợi cho việc tìm kiếm: Các spell card, skill card, tên các bản nhạc nền đều dùng tên gọi tiếng Anh của chúng.
  • Không có từ khóa gốc, hoặc có từ khóa gốc nhưng được dịch theo tiếng Anh để tạo sự đồng bộ với các từ khóa đã có: Ví dụ "midboss" có từ khóa gốc là 中ボス, nhưng được dịch là "midboss" để tạo sự đồng bộ với từ khóa "boss".
  • Các từ khóa gốc là từ chuyên ngành/thuật ngữ không có cách dịch chuẩn hoặc cách dịch chuẩn không phù hợp với đối tượng người đọc mà wiki nhắm đến: Ví dụ "sprite" là một thuật ngữ không có cách dịch chuẩn, "game" có thể dịch là "trò chơi" nhưng không phù hợp với đối tượng người đọc vốn quen thuộc hơn với từ "game".

Danh sách

Các từ khóa sau tự động thuộc vào danh sách này mà không có ngoại lệ:

  • Tên của mọi spell card.
  • Tên của mọi skill card.
  • Tên của mọi bản nhạc nền.

Danh sách đầy đủ các từ khóa dịch bằng tiếng Anh khác.

Tiếng Nhật Tiếng Anh Tiếng Việt Ghi chú
Superukaado (スペルカード) Spell card Spell card Từ khóa gốc là phiên âm của "spell card".
Bosu (ボス) Boss Boss Từ khóa gốc là phiên âm của "boss".
Nakabosu (中ボス) Midboss Midboss Đồng bộ với "boss".
Sprite Loại hình ảnh hai chiều có kích thước nhỏ và nền "trong suốt" cho phép chúng được ghép chồng lên nhau hoặc chồng lên ảnh nền khác.
Game Trò chơi.
Fandom Chỉ cộng đồng người hâm mộ nói chung.
Fanart Chỉ riêng tranh vẽ của người hâm mộ.
Fanwork Chỉ những sản phẩm của người hâm mộ nói chung bao gồm tranh ảnh, âm nhạc, video, phần mềm và các sản phẩm khác.

Từ khóa được Việt hóa theo nghĩa

Giới thiệu

Đây là những từ khóa được Việt hóa không theo cách thức dịch chiết tự (dịch từng chữ một) từ từ khóa gốc, mà được dịch theo cách tạo ra từ khóa mới có nghĩa giống hoặc tương đồng với từ khóa gốc.

Bao gồm:

  • Từ khóa gốc có thể không dịch được theo Hán Việt do có các chữ không phải chữ kanji: Ví dụ gashadokuro (がしゃどくろ) không có chữ kanji.
  • Từ khóa gốc chứa chữ kanji nhưng chữ kanji đó không có cách đọc Hán Việt: Ví dụ nue () không có cách đọc Hán Việt.
  • Từ khóa gốc chứa chữ kanji đọc được theo Hán Việt, nhưng tồn tại từ tiếng Việt đồng âm khác nghĩa, hoặc tồn tại từ tiếng Việt quen thuộc hơn với độc giả: Ví dụ yousei (妖精) có cách đọc Hán Việt là "yêu tinh", nhưng "yêu tinh" trong tiếng Việt lại mang nghĩa khác.

Danh sách

Các từ khóa được Việt hóa theo nghĩa được liệt kê đầy đủ trong bảng sau. Trong bài viết gốc của những từ khóa này luôn có từ khóa tiếng Nhật và tiếng Anh để hỗ trợ cho việc tìm kiếm.

Tiếng Nhật Tiếng Anh Tiếng Việt Ghi chú
Bourei (亡霊) Ghost Ma "Vong linh" có định nghĩa gần với định nghĩa của từ "ma" trong tiếng Việt nhất. Ở đây mặc dù ưu tiên từ "vong linh", từ "ma" có thể được dùng để thay thế từ "vong linh" để làm câu văn trôi chảy hơn. "Vong linh", "ma" hay "hồn ma" có nghĩa tương đồng và thay thế được nhau mà không có ngoại lệ.
Daidarabotchi (ダイダラボッチ) Daidarabotchi Đại thái pháp sư Xuất phát từ 大太法師, bản dịch theo phiên âm của daidarabotchi.
Gashadokuro (がしゃどくろ) Gashadokuro Ngạ giả độc lâu Xuất phát từ 餓者髑髏, bản dịch theo phiên âm của gashadokuro.
Komainu (狛犬 / 高麗犬) Komainu Nghê Không có Hán Việt tương ứng cho chữ , trong tiếng Việt có từ "con nghê" để mô tả loài giống như komainu.
Nue () Nue Dị thú Xuất phát từ đặc trưng nue là loài yêu quái có hình dạng như lai từ nhiều chủng thú lại với nhau.
Shinrei (神霊) Divine Spirit Hồn thiêng 神霊 dịch theo Hán Việt là "thần linh", trong tiếng Việt "thần linh" và "thần" gần như đồng nghĩa nhau, trong khi trong Touhou Project thì thần linhthần là hai loài riêng biệt.
Yousei (妖精) Fairy Tiên nữ 妖精 trong tiếng Nhật có nghĩa tương đồng với tiên nữ theo định nghĩa phương Tây của tiếng Việt.
Mahou (魔法) Magic Ma pháp "Ma pháp" hay "ma thuật" không có định nghĩa tách biệt rõ ràng, ở đây có thể được dùng thay thế cho nhau mà không có ngoại lệ.